Vuursteen in Zuid-Limburg

Vuursteen ontstaat in kalksteen, dat zo’n 70 miljoen jaar geleden werd gevormd op de bodem van de toenmalige Krijtzee. Hierin zwommen gigantische hoeveelheden plankton. Plankton heeft een hard skelet en als het sterft, zinkt het naar de bodem. Daar stapelde het zich op tot een wel 200 meter dikke laag kalksteen. Tussen die lagen kalksteen vinden we vuursteen.  

Voor het ontstaan van vuursteen waren drie soorten leven in zee nodig. Eén was het plankton dat de kalksteen vormt. Dan waren er kreeften die in het nog losse slib op de zeebodem gangetjes groeven op zoek naar voedsel. Als derde waren er sponzen die een hard kiezelskeletje hadden. Deze skeletjes losten op in het zeewater en werden als vuursteen afgezet in de gegraven kanalen. 

In heel Zuid-Limburg vond vuursteenwinning plaats op tientallen locaties waarvan de vuursteenmijn uit de prehistorie in Rijckholt de grootste was met minstens tweeduizend mijnschachten. Waarschijnlijk heeft dit in totaal zo’n twintig ton vuursteen opgeleverd. Genoeg voor miljoenen gebruiksvoorwerpen, die tot op honderden kilometers afstand in Duitsland en Frankrijk zijn verhandeld en gebruikt. Vuursteenwinning vindt tegenwoordig plaats in twee groeven nabij Maastricht: de groeve van de ENCI en groeve 't Rooth. 

Verborgen in het Savelsbos bewonder je een archeologisch monument van wereldformaat. Hier ligt een van de grootste ondergrondse vuursteenmijnen ter wereld! Zo’n zesduizend jaar geleden groeven mensen hier naar vuursteen om er vervolgens gebruiksvoorwerpen en pijlpunten van te maken.

In Valkenburg ligt één van de oudste archeologische rijksmonumenten van Nederland: de deels zichtbare restanten van zeven prehistorische vuursteenmijnen. Hier zochten Nederlands mijnbouwers uit de prehistorie in metersdiepe mijnen naar vuursteen.