In gesprek met:
Koen Savelkoul

~ Longread ~

Overal in Zuid-Limburg komt de architect uit Grevenbicht prachtige voorbeelden tegen van vernieuwende en duurzame architectuur of stedenbouw. ‘Kijk naar het Sphinxkwartier in Maastricht of naar het project Super Local in Kerkrade. Of zie hoe ze in Heerlen urban met groen verbinden. Murals op wanden van gebouwen en meer groen in het centrum van de stad en zelfs op grote platte daken van bijvoorbeeld een parkeergarage. Op het gebied van herbestemmen gebeuren ook goede dingen. Zoals in Sittard, waar het vroegere Bisschoppelijk College heel mooi verbouwd is tot het hotel DoubleTree by Hilton. Herbestemmen is een goede zaak. Als je het maar doet met respect voor het oorspronkelijke gebouw en de materialen die daarvoor werden gebruikt.’

Van Frits Peutz met het Glaspaleis Schunck in Heerlen en Jos Wielders met de watertoren de Reus van Schimmert; van Jo Coenen met het Masterplan Ceramique Maastricht en Francine Houben met het kantoor van de Rabobank in Sittard tot Laurens Bisscheroux met de Rodahal in Kerkrade en Wiel Arets met de Academie Beeldende Kunsten in Maastricht.

Een lijst die verre van compleet is. In Zuid-Limburg hebben tal van architecten van naam en faam steden en dorpen verrijkt met markante bouwwerken. Zelfs niet-architecten tekenden voor in het oog springende en spraakmakende ontwerpen. Zoals kunstenaar Michel Huisman met zijn Maankwartier in Heerlen.

Of neem de monnik-architect Dom Hans van der Laan die niet alleen de abdij Sint-Benedictusberg in Mamelis architectonisch voltooide, maar ook al het meubilair ontwierp. ‘Fantastisch. Vooral die eenvoud. Dat gebouw klopt van boven naar beneden. Alles is doordacht. Ik ben er tijdens mijn studie vaak geweest om er te gaan kijken’, vertelt architect Koen Savelkoul.

Voor Savelkoul was de architectonische rijkdom in Zuid-Limburg een van de redenen om te gaan studeren aan de Academie voor Bouwkunst in Maastricht. Hij studeerde er af met een puur Zuid-Limburgs project. ‘Ik heb een reis van drie jaar door Zuid-Limburg gemaakt en honderd brieven geschreven en bezorgd op honderd adressen gelegen op kruispunten die druk bewoond en druk bezocht zijn. Ik heb de bewoners verzocht een bijzondere plek in hun omgeving te beschrijven en een biografisch verhaaltje te schrijven.’

Hij kreeg 46 reacties. Daarvan maakte hij een ruimtelijk verhaal dat hij tentoonstelde in zestien paviljoens die telkens één dag op een plek in Zuid-Limburg stonden. Hij ontving er een prijs voor tijdens de Euregionale Architectuur Prijs en een nominatie tijdens de Archiprix International 2014.

Het was geen toeval dat Koen Savelkoul afstudeerde op de eigen regio. ‘Zuid-Limburg is mijn thuis. Het is een fantastische regio. Ik zou altijd vanuit hier willen werken en het liefst met de materialen van hier. Zoals hout en beton. Ik noem het ‘bourgondisch bouwen’. De basis daarvoor is gelegd door de Romeinen. Zij maakten al dankbaar gebruik van lokale materialen en bakten hier hun eigen pannen en bakstenen. De grote Limburgse architecten uit het verleden bouwden ook met respect voor hun omgeving. Wij willen dat ook doen. Bijvoorbeeld door lokale grondstoffen te gebruiken, zoals Kunradersteen.’

Als er één man landelijk in verband gebracht werd met Zuid-Limburg – en nog steeds, is het waarschijnlijk cabaretier Toon Hermans, geboren en begraven in Sittard. Koen Savelkoul is er maar wat trots op dat zijn bureau de voornamelijk interne facelift van de schouwburg in Sittard tot Toon Hermans Theater mocht uitvoeren. Van de interne verbouwing met een zeer kenmerkende Toon Hermans-elementen – zelfs op de toiletten – tot de inrichting van de schatkamer, de toekomstige permanente tentoonstelling gewijd aan Toon Hermans. ‘Dat wordt de afsluiting. We zijn al bij dit project betrokken sinds de tijdelijke expositie in het voormalige V&D-gebouw aan de Markt, waarvoor we toen het totaalconcept als één grote kunstinstallatie hebben ontworpen.’

Koen Savelkoul wil niet alleen gebouwen ontwerpen, maar ook interieurs, gebruiksvoorwerpen en grote kunstwerken. Voor het Wereld Muziek Concours in Kerkrade ontwerpt zijn bureau momenteel een lint-expositie, die loopt van het stadspark via de Rodahal naar de Markt. ‘Onderweg laten we de bezoekers kennismaken met het WMC en de blaasmuziek in alle opzichten.’ Deze expositie loopt in zomer 2022.' 

Hij werkt graag met hout. ‘Hout is duurzaam, maar wel duur en ook schaars. Het liefst werk ik met hout van hier en niet met hout dat van ver moet komen, bijvoorbeeld uit Indonesië. Zo laten we momenteel ruim tweehonderd Grensmaastafels maken van het hout van de populieren die gekapt moesten worden om de Maas in Zuid-Limburg weer de ruimte te geven. Ook zijn we bezig om in Grevenbicht een prototype van een tiny house te bouwen met het hout van diezelfde populieren. Compleet met zonnepanelen op het dak, een composttoilet en regenwateropvang en -zuivering.’

Duurzaam bouwen kan heel goed in de Euregio, waarvan Zuid-Limburg zo’n beetje het hart is. ‘Trek een cirkel van twintig kilometer rond Zuid-Limburg en kijk wat er aan duurzame materialen voorhanden is. Dat zijn er heel wat. Niet alleen voor her- en verbouw, ook voor nieuwbouw. Veel van onze architecten hadden en hebben die lokale georiënteerdheid gelukkig en dat zie je terug in hun gebouwen.’

Tekst: Wiel Beijer