Van pratsjen krijg je pratsj

Dat laatste nooit. Lieve mensen, die pratsj, dat is zoals wij zijn, daar zijn wij uit voortgekomen, die hoort bij onze cultuur. Zoals rommedoe en zoervleisj (stinkkaas en zuurvlees) bij Zuid-Limburg horen, hoort daar zeker ook de pratsj bij. Het onderscheidt ons van andere landsdelen. Als het een tijdje onafgebroken geregend heeft of als er natte sneeuw ligt - beide goed voor de noodlijdende stand van ons grondwater - dan weten wij dat we tijdens onze wandelingen rekening moeten houden met pratsj.

Of we nou onderweg zijn in het Bovenste Bosch bij Epen, de bossen bij Vijlen en Vaals, het Savelsbosch bij Gronsveld, de beekdalen in Parkstad, langs de Geleenbeek, de Maas, de Geul of de Gulp, wij weten dat er vaak kans is op pratsj. Bergop, bergaf, over landwegen of weidepaden, we walk with pratsj on our Side. En ja, dat is glad, dat is glibberig, en dan kun je weleens met je mooie wandelschoenen diep in de Zuid-Limburgse bodem wegzakken, maar dat is beslist niet onveilig. Al moet er af en toe balans gezocht worden, evenwicht gevonden worden, want anders lig je met je kont in die pratsj. En als je het niet aandurft om dwars door die blubber te lopen, dan is er meestal wel een vluchtpad te maken via hogerop gelegen delen van het bos of het weiland op langs de rand van de al dan niet holle veldweg.

Al pratsjend maak je pratsj. Het zou een Zuid-Limburgs gezegde kunnen zijn. Al prakkend maak je drab, blubber, smurrie, modder, kortom pratsj. Ik doe het soms tijdens het avondeten op mijn bord. Als ik bijvoorbeeld de hemelse combinatie gekookte aardappelen, rode kool en de saus van het zuurvlees met mijn vork prak tot een smakelijk geheel. Dat prakken noemen wij pratsjen. En van pratsjen komt pratsj, dat weet ieder Zuid-Limburgs kind.

Het prakken van onze wandelpaden gebeurt niet alleen door wandelaars. Ook de ruiters te paard en de fietsers op mountainbikes prakken onze paden tot smurrie. Maar moeten we de paardenhoeven en de fietsbanden daarom uit onze natuurgebieden bannen. Natuurlijk niet. Ik weet ook wel dat die paarden en die fietsen het wandelpad nog pratsjeriger maken, maar ik weet ook dat we op de een of andere manier samen moeten kunnen ontspannen in onze natuur. En ik weet ook dat het in barre tijden van corona drukker is dan normaal in onze pareltjes. Gewoon een kwestie van rekening houden met elkaar, toch? Alleen illegaal crossende motoren wil ik niet dulden op mijn wandelpad.

Het is zoals het is en we moeten er blij mee zijn: onze vruchtbare löss is nou eenmaal een losse, luchtige, onvaste, poreuze, fijnkorrelige, kalkrijke grond die het water goed vasthoudt. Dat is goed voor de groei van gewassen, maar bij te veel regen verandert die löss in pratsj en moeten onze wandelschoenen er doorheen. Tip: neem een wandelstok mee, dat is goed om de balans te vinden.

Er is overigens een soort pratsj waar ik nooit van heb gehouden. Dat is de blubber in het doelgebied als ik vroeger toen ik nog voetbalde wel eens op doel moest staan. Pratsj in de jool, nee, dat was niet leuk. Zeker niet als je in het begin van de helft al een duik moest maken en vervolgens de hele helft in je natte kloffie op doel moest staan. Onleuk was dat. Maar van de andere kant kan ik mij heel goed voorstellen dat er in Zuid-Limburg een prestigieus pratsjvolleybal toernooi wordt georganiseerd als tegenhanger van het Hollandse beachvolleybal en dat spelers het heerlijk vinden om in de pratsj naar een bal te duiken. Minstens zo leuk als de in een heus modderbad worstelende vrouwen die ik ooit mocht aanschouwen in Valkenburg.

Hoe dan ook, heb onze pratsj lief. Ik heb er al eerder voor gepleit, maar nu wordt het echt tijd dat Visit Zuid-Limburg T-shirts in de markt zet met het opschrift: ‘I (hartje) pratsj’.