Op wijnavontuur in Zuid-Limburg

~ Longread ~

Ruige ongerepte stranden en een uniek taaltje hoger in het noorden van Nederland, adembenemende bloembollenvelden in het westen, historische steden, pittoreske waterwegen en windmolens, coffeeshops en beroemde kunstenaars zoals Van Gogh. Voor iedereen die op zoek is naar een onvergetelijke reiservaring heeft Nederland wel iets te bieden. Betekent dit dat Nederland dan niets meer te bieden heeft voor de rustige reiziger en de avonturier die houdt van onontdekte schatten? Gelukkig is het antwoord een volmondig “neen”.

Er is inderdaad nog altijd een unieke Nederlandse ervaring voorhanden voor de reizigers op zoek naar meerwaarde en voor de romantiekzoekers onder ons. Meerbepaald in de glooiende heuvels en kleurrijke wijngaarden in het uiterste zuiden van het land. Daar in het zuiden van Nederland, ligt immers het dorpje Epen, ten oosten van de stad Maastricht en daar begint je mini-roadtrip. Je vindt er kleine weggetjes naar charmante dorpjes zoals Vijlen en Voerendaal. Je rijdt langs geurige oude hoogstamboomgaarden, rustige dorpjes, prachtige landschappen en terrasjes met heerlijke lokale gerechten.

Vrijdag

Achter me hoor ik het spatten van een eenzame watermolen. Het rustige dorpje Epen glooit langzaam over in weidse landschappen, vol met vee en schapen.  Recht voor me duiken vakwerkhuisjes op als witte margrieten op het groene platteland.  Het is augustus, maar uit de bewolkte lucht valt af en toe wat motregen.  Links en rechts staan tientallen koeien in het hoge gras. De lucht geparfumeerd met de aardse geur van de regen die op de stoffige paden valt. De koeien lijken geen last te hebben van de natte onderbrekingen en zetten rustig hun activiteiten voort als we voorbij lopen. Waarom zouden ze ook iets anders doen met zo'n vredig landschap om hen heen?

En het duurt niet lang voordat we langs de eerste wijngaard van het weekend komen.  De komende dagen lopen Kristof en ik over paden die een belangrijk onderdeel vormen van de wijngeschiedenis van Zuid-Nederland. Wijn werd geïntroduceerd door de Romeinen in deze regio.  Een belangrijke Romeinse weg verbond Keulen en Heerlen en ligt aan de oorsprong van de productie van dit godendrankje in Zuid-Limburg. Eeuwen later beval Napoleon echter alle wijngaarden te vernietigen. Wijn werd immers als een essentieel onderdeel van de Franse identiteit beschouwd en mocht niet buiten de Franse grenzen worden geproduceerd.  Het is pas vrij recent dat de regio haar rijke wijngeschiedenis opnieuw is beginnen te omarmen.

De stoffige Romeinse wegen uit lang vervlogen tijden hebben nu plaatsgemaakt voor prachtige wandelpaden in het hele gebied. Het landschap is gemarmerd met kleine idyllische kreekjes die kronkelende bemoste paden hebben vormgegeven die ons terugvoeren naar het dorp Epen. De schaduwen van de ondergaande zon worden al langer tegen de tijd dat we de herberg ‘De Smidse’ bereiken aan het eind van onze namiddagwandeling. De wind waait door het hoge gras van aangrenzende velden, de voorbode van een nieuwe, kleine lading regendruppels. De ideale begeleiding richting deze gezellige herberg. Zoete aroma's van liefdevol bereide regionale gerechten komen me tegemoet bij het binnenkomen van de herberg. Geuren die me onmiddellijk terugvoeren naar de tijd toen ik mijn zomervakanties doorbracht bij m’n oma.  Als bezoeken aan het huis van je oma als kind zoals de mijne waren, dan gaf haar huis je de indruk van een merkwaardige cocktail van intense achtergronden op het behangpapier, eclectische porseleincollecties. Kortom het tegenovergestelde van waar minimalisme voor staat. Die vrouw wist duidelijk waar ze mee bezig was:  het ‘oma-chique’ interieur van De Smidse is immers de perfecte plek om te ontspannen na een wandeling door de natuur. Het eten is tegelijk eenvoudig en zo geweldig lekker dat elk gerecht - bij ons was het een stoofpotje van zuurvlees en een schotel van lokale kazen en spek - aanvoelt als een reis langs heerlijke herinneringen uit het verleden. Mijn oma zou het zonder enige twijfel goedkeuren: ik beeld me haar bemoedigend en goedkeurend knikken in en laat het eten me smaken.

We vervolgen onze reis naar Holset, een schattig dorp dat zijn naam gul leent aan het eerste wijndomein dat we dit weekend bezoeken. Onderweg lijkt het erop dat een groot lappendeken over het omliggende platteland is uitgerold.  Verschillende tinten groen benadrukken het heuvelachtige landschap. Niet onmiddellijk wat we ons hadden voorgesteld van het vlakke Nederland waarover zo veel verteld en geschreven wordt. Ook de soms sportieve fietsers die we passeren en de kleine zweetdruppeltjes op hun voorhoofd bevestigen dat het hier helemaal niet zo vlak is.

Wijndomein Holset wordt gerund door een aantal sympathieke mensen. Wijzelf ontmoeten Bram en Kirsten. Ze zijn een perfect voorbeeld van wat het betekent om je dromen te volgen en beschrijven op die manier ook het ontstaan en de geschiedenis van dit prachtige domein.  “Het was liefde op het eerste gezicht: de ruïnes van een boerderij met het vriendelijke dorp Holset en een oude kerk aan de voorkant en het prachtige heuvelachtige landschap aan de achterkant”, zegt Bram. Sinds twee jaar is de oude boerderij volledig getransformeerd tot een wijndomein dat de traditionele productieprocessen respecteert. In hun wijngaarden vinden we een mix van klassieke en koel klimaat druivenrassen zoals Souvignier Gris, Chardonnay, Cabernet Blanc en Johanniter.  Deze druivensoorten gedijen in dit klimaat en zijn ideaal voor mousserende wijnen. Bram, Kirsten en hun collega’s zitten overduidelijk vol passie voor het traditionele met een moderne touch en maken zo mee deel uit van de wijnheropleving in Zuid-Nederland.

Later die avond sta ik onder de bomen aan een lange houten tafel en drink een glas mousserende wijn. Een gesmolten witte maan hangt boven het platteland van Zuid-Limburg. Over de heuveltoppen werpt het laatste licht van de dag een diepe gouden gloed over de wijngaard. Ik kon me geen betere kennismaking met dit heerlijke stukje Nederland inbeelden dan dit. 

Waar te verblijven: verblijf in een van de zeven kamers van Wijndomein Holset.  De kamers hebben prachtige namen zoals ‘oester’ en stralen rust en sereniteit uit.  Op zwoele zomerochtend kunt u ontspannen op het prachtige terras om te genieten van een speciaal voor u gemaakt ontbijt, origineel opgediend in een authentiek wijnkistje. Je kunt een rondleiding en proeverij regelen voor € 15 per persoon.

Waar te eten: De Smidse is een gezellige herberg met een menu vol met heerlijke lokale producten.  Het eclectische decor brengt u terug naar de dagen van toen.  De locatie is ideaal gelegen, vlakbij verschillende wandelpaden in en rondom Epen.

Beste wandelpad: we hebben twee wandelingen gecombineerd - deze en deze - waardoor het één wandelpad is langs schattig dorp, vakwerkhuizen en watermolens. Bekijk hier de volledige lijst met wandelingen in Epen.

Zaterdag

Het is een serene, stralende ochtend om bij wakker te worden in Holset. Er hangt een zoete geur van cheesecake en croissants in de lucht en de vogels zingen. Het probleem met een dergelijke omgeving is dat je het risico loopt er een hele ochtend aan te willen verliezen. Kon de tijd maar worden stilgezet.  Tijdens het ontbijt zien we de zon langzaam maar zeker bewegen over de oh zo mooie skyline van Zuid-Limburg. Ach, we moeten vertrekken, denk ik. Op naar het volgende deel van ons avontuur.

Het dorpje Vijlen is een van de hoogste punten van Nederland en is uniek in Nederland met zijn titel van ‘bergdorp’. Op maar liefst 280 meter boven de zeespiegel staan we hier bijna op de "top" van Nederland. De echte top ligt echter nog een paar kilometer verder naar het oosten, meerbepaald in Vaals, op een hoogte van 322 meter.  Het leven gaat hier in een gezapig, gezellig tempo voorbij. We verliezen onszelf urenlang terwijl we door de omliggende velden en bossen wandelen en klauteren. Wandelend door de stoffige en bemoste paden en langs de verschillende wegkruisen of ‘wegkruisjes’ die het lokale landschap zo typeren, komen we aan bij ‘Het Hijgend Hert’. Deze 'berghut' ligt middenin het grootste bos van Nederland. Het Vijlenerbos, dat zich uitstrekt over een oppervlakte van 650 hectare, grenst aan de zuidelijke rand van het bos aan buurland België. 

Deze regio werd al bewoond in lang vervlogen tijden. Getuige daarvan zijn de verschillende grafheuvels (tumuli) die we passeren. Tegenwoordig zijn de vakwerkhuizen en de wegkruisjes die je overal op het platteland tegenkomt het meest prominente bewijs van mensen die hier jaren geleden woonden. De vakwerkhuizen zijn gebouwd met een skelet van hout en muren van steen, klei en stro. Tot 1850 was dit de traditionele manier om huizen te bouwen, en dit met alleen lokaal geproduceerde materialen. Waar je ook komt in Zuid-Limburg, de wegkruisjes zijn je constante metgezel. Deze religieuze parels in het Zuid-Limburgse landschap zijn uniek voor de regio en als je er eenmaal een ziet, zie je ze overal!

Aan de hemel heeft de middagzon ondertussen haar hoogtepunt bereikt en begint ze langzaam haar afdaling richting de kerktorens en rode pannendaken die de horizon sieren.  Een beeld dat je het liefst van al willen delen met iedereen om je heen, wat het nog eens zo leuk maakt natuurlijk. Tientallen andere wijnliefhebbers trekken naar het openluchtterras van Winehouse St Martinus om te genieten van een glas (of misschien zelfs meerdere) godendrank.

‘Passie, kwaliteit, duurzaamheid, kennis en innovatie - dat is waar we voor staan ​​bij St Martinus’, zegt oenoloog en eigenaar Stan Beurskens. In de afgelopen drie decennia zijn de wijngaarden van St. Martinus uitgegroeid tot de beroemdste en grootste van Nederland. ‘We wilden iets anders proberen dan het traditionele, we wilden worden uitgedaagd. Wij waren de eersten buiten het Weinbauinstitut om een ​​nieuw ras te adopteren: de Souvignier gris ', legt hij uit. ‘We willen de status-quo in de wereld van het wijnmaken uitdagen’. Als winnaar van vele prijzen, biedt wijndomen St Martinus een breed scala aan wijnen van fruitig tot kruidig. Ik probeer een glas ‘Johannes’,  een sensationele gewaarwording voor mijn smaakpapillen, deze rode wijn.

Door de wijnstokken wandelen voelt alsof ik door een paars of groen eiland van mijn eigen privé-regenboog loop. Er hangt een absolute stilte in de lucht. Ik pauzeer aan een eenzame houten picknicktafel en kijk vol ontzag naar de schier eindeloze rijen wijnstokken die lijken te vervagen in het lager gelegen deel van het landschap. Het uitzicht strekt zich uit in elke richting. Vervolgens begeven we ons ondergronds waar het grootste gedeelte van het magische wijnproductieproces plaatsvindt. Hier zorgen Stan en zijn team ervoor dat de best mogelijke wijnen geproduceerd worden. We eindigen onze rondleiding door het wijndomein in de proeverij waar een panoramisch uitzicht om ‘U’ tegen te zeggen je mee helpt volledig ondergedompeld te worden in de ervaring. Ik geniet van een laatste glas van die hemelse Johannes en concludeer dat het een heel mooie dag is geweest. Je kan deelnemen aan een rondleiding bij St Martinus met drie ‘tastings’ voor € 7,50 per persoon.

In een andere hoek van Zuid-Limburg, op twintig minuten rijden ten noorden van wijndomein St Martinus, duikt een grootse villa op die de geschiedenis van de regio met zich meedraagt: Villa De Proosdij. De eigenaar Jasper Habets is volop bezig de buitenruimte van de villa om te vormen tot een grote Italiaanse gebeeldhouwde tuin, samen met een kleine wijngaard, zorgvuldig passend in het geheel. Onder een stralende zon laat Jasper ons kennis maken met de rijke geschiedenis van Villa De Proosdij. De tuin waarin we staan ​​was de allereerste wijngaard ooit officieel geregistreerd in Nederland. En ook in de vroege middeleeuwen, werden op dit land al wijngaarden geplant.

Lang geleden doorkruisten Romeinse wegen dit land om de steden Keulen en Heerlen te verbinden. De Romeinen brachten toen hun geliefde wijnstokken met zich mee. Hun wijnstokken flankeerden de stoffige Romeinse wegen, ja zelfs in deze regio in Zuid-Nederland.  Jasper heeft dit domein zorgvuldig gerestaureerd om deze vergeten feiten alle eer aan te doen die ze verdienen.  Daarnaast heeft hij vorig jaar zijn allereerste flessen wijn geproduceerd en daarom nodigde hij ons dan ook uit in zijn proeflokaal, een wijnkelder boordevol karakter. Archeologische vondsten uit het domein worden hier in deze wijnkelder zorgvuldig tentoongesteld en kunnen worden bekeken genietend van een glas heerlijke frisse witte wijn. Na een uurtje nippen van de lokale wijn, in de zorgvuldig onderhouden tuin, trek ik me terug in onze majestueuze kamer, waar mijn geest al snel slaperig afdwaalt en begint te bladeren door de pagina's van mijn eigen verhaaltje voor het slapengaan: het verhaal van Romeinse veroveraars en een villa waar de allereerste wijn van Nederland werd geproduceerd.

Waar te verblijven: verblijf in een van de vier statige kamers van Villa De Proosdij.  De kamers zijn ruim en liefdevol ingericht met respect voor de oorsprong van het huis. Geniet van een glas eigen wijn in de mooie Italiaanse tuin en kijk hoe de zon ondergaat over het omliggende platteland.

Waar te eten: Verborgen in het grootste bos van Nederland, ligt een gezellige ‘berghut’ met lokale specialiteiten en een plek om te ontspannen na het verkennen van de nabijgelegen paden. Het Hijgend Hert is een populaire plek voor wandelaars om hun dorst te lessen. Probeer zeker de zwarte pens met gebakken appeltjes als je erheen gaat om te lunchen.

Beste wandelpad: We wandelden over het aangename 6 km lange pad van Vijlen door het Vijlenerbos en langs Het Hijgend Hert. Je hebt er een prachtig uitzicht over het bergdorp Vijlen en passeert ook verschillende wegkruisjes. Je kunt hier de volledige lijst met wandelingen in Vijlen bekijken.

Zondag

Ik tuurde door het raam van onze statige kamer, vlekjes van water vertroebelden m’n zicht over de binnenplaats beneden.  De zonnestralen hadden plaats gemaakt voor meer sombere wolken.  Wispelturig weer blaast dit Belgisch meisje echter niet van haar sokken. Terwijl ik mijn zorgvuldig gestileerde kapsel tegen de miezerige regendruppels probeer te bedekken bij het naar buitengaan, zie ik een regenboog verschijnen in mijn ooghoeken. Een glimlach tovert zich op mijn ochtendgelaat. Het zal weer een prachtige dag worden.

Windmolens op het platteland komen op heel wat Nederlandse briefkaartjes voor, maar ik moest en zou er - nu we hier toch waren - toch zeker ook een kunnen bewonderen in levende lijve. Eeuwenlang stonden windmolens trots verankerd in het Nederlandse lanschap, waar ze werden gebruikt om graan tot bloem te malen. Tegenwoordig zijn ze tot een bijna natuurlijk onderdeel van het Nederlandse platteland verworden, waar ze mee fungeren ze als openluchtmuseum.

Een aangename wandeling leidt ons door het omliggende landschap van Voerendaal, de (bijna) laatste halte tijdens ons romantische weekendje weg in het zuidelijkste deel van Nederland. We hadden deze wandeling zorgvuldig gepland, zodat we zeker ook nog langs een laatste wijndomein zouden passeren voordat ons weekend ten einde zou zijn. Wijndomein Fromberg is uniek in zijn soort omdat het een van de weinige Nederlandse wijngaarden is met een volledig op het zuiden gerichte helling.  Op zonnige dagen worden de druiven liefdevol gezoend door de zonnestralen en verkrijgen ze hun heerlijke smaak. Een rondleiding door het domein duurt ongeveer twee uur en omvat drie ‘tastings’ gecombineerd met wat lekkere aperitiefhapjes.

Het einde van onze wandeling brengt ons terug in het dorp Voerendaal en de gezellige taverne van de Sint Bernardushoeve. Het is een gezellige taverne die oorspronkelijk in de 19e eeuw bestond uit 2 verschillende boerderijen. We willen onze drang naar wat zoetigheid stillen en proberen een van de typische desserts van de regio, een heerlijk stukje Limburgse Vlaai. En de conclusie van de jury is eensluidend: dit dessert is een overduidelijke winnaar. Zorg ervoor dat je een stuk van deze lokale lekkernij proeft als je hier langskomt.

Er zijn maar weinig dingen leuker dan samen gezellig en copieus te kunnen eten en drinken na zoveel prachtige ervaringen in Zuid-Limburg. Want van één ding kan je zeker zijn: van het wandelen door de wijngaarden en het proeven van de prachtige wijnen tot de idyllische landelijke omgeving, alle omstandigheden zijn aanwezig om een gezonde eetlust op te wekken.

Ons oog viel op het Italiaanse restaurant Pirandello, gelegen in het prachtige Winselerhof-domein (van de Oostwegel Collection) in Landgraaf, een stad dicht bij alle wijndomeinen in de regio. Winselerhof heeft zelfs een eigen kleine wijngaard die u kunt bewonderen terwijl u geniet van de heerlijke maaltijden bij Pirandello, aangenaam zittend in een moderne maar ook rustieke omgeving (tip: vraag om een ​​zitplaats op hun terras als het weer het toelaat). Het is de perfecte plek om tot rust te komen en jezelf even te verwennen en te genieten van de culinaire kunstwerkjes, bereid door chef-kok Raul Govaerts en zijn team. Hun gerechten kunnen het beste worden omschreven als schilderijtjes, een lust voor het oog, die tegelijk al je andere zintuigen wakker maken en je zo begeleiden richting een onvergetelijke ervaring. We hebben genoten van een 4-gangen diner vergezeld van speciaal geselecteerde Italiaanse wijnen. Kom naar restaurant Pirandello voor de authentieke Italiaanse keuken, eenvoudig en heerlijk, bereid met regionale, biologische ingrediënten. 

Weggestopt in de meest zuidelijke hoek van Nederland ligt een kostbaar stukje land te wachten om ontdekt te worden. Ergens in Zuid Limburg plukken ruwe handen zachtjes druiven en worden flessen mousserende wijn geopend met een zuchtje. Ga erheen en duik in een wereld van sprookjesachtige vakwerkhuisjes, bloemrijke weiden en wijngaarden. Daar in Zuid-Limburg, Nederland!

Hartelijk dank aan Visit Zuid Limburg en elk van onze gastheren en -vrouwen die ons tijdens ons verblijf hebben ontvangen en te woord gestaan. Zoals in al onze artikelen zijn alle woorden en meningen door onszelf opgesteld.

Marlo & Kristof - Along Came an Elephant