In gesprek met:
Sebastiaan Vonk

De Amerikaanse militaire begraafplaats in Margraten vormt toeristisch gezien een uitzondering. Je gaat er vooral naartoe uit interesse voor de historie. De veelal jonge Amerikaanse soldaten die er begraven liggen, moesten de Europese bevrijding van de Duitse nazi’s met de dood bekopen. Sebastiaan Vonk verdiept zich al jaren in hun geschiedenis. Hij heeft het initiatief genomen om de gesneuvelden middels foto’s een gezicht te geven via zijn project De Gezichten van Margraten.

Voor het Amerikaanse personeel dat op de begraafplaats in Margraten werkt, is Sebastiaan Vonk een vertrouwd gezicht. Hij komt er met grote regelmaat. Zijn project De Gezichten van Margraten heeft sinds 2014 dagelijks zijn aandacht en het einde is nog niet in zicht. ‘We hebben nu al zo’n 8.300 foto’s van de gesneuvelde soldaten. Dus dan zou je – gelet op het aantal graven hier – kunnen concluderen dat we bijna klaar zijn. Maar we nemen ook de namen mee van de omgekomen soldaten die op de muren staan. Al met al missen we nog zo’n 15 procent. Het laatste gedeelte is het moeilijkst, omdat we veel bronnen al hebben uitgeplozen.’

Sebastiaan Vonk ging in Groningen Amerikanistiek studeren om zijn interesse wetenschappelijk te voeden. Intussen is hij voorzitter van de mede door hemzelf opgerichte Fields of Honor Foundation. Op de website wordt informatie gedeeld over omgekomen Amerikaanse militairen inclusief beeldmateriaal.  

Het zoeken naar de juiste informatie voor zijn site is een grote uitdaging. ‘Want waar begin je? Ga maar eens zoeken in het grote Amerika. Waar vind je de organisaties die je kunnen helpen?’ Intussen is zijn zoektocht uitgegroeid tot een databank, Fields of Honor genaamd. Daar gaat het over de namen en foto’s van soldaten van de drie Amerikaanse oorlogsbegraafplaatsen in de buurt. Behalve Margraten zijn dat Henri-Chapelle en Neupré in de Belgische provincie Luik. Inmiddels zijn ook andere Amerikaanse begraafplaatsen toegevoegd, tot in Frankrijk toe.

‘Je bent op zoek naar puzzelstukjes. We pluizen archieven uit, benaderen families en hopen van het een op het ander te komen. In Amerika helpen ons gepensioneerde mensen mee, allemaal vrijwilligers. En ook in Nederland en België zijn er heel wat mensen bij ons aangesloten, die meehelpen.’

De databank is de grote leverancier voor het project De Gezichten van Margraten (ofwel The Faces of Margraten), een evenement dat om de twee jaar wordt gehouden. De opzet van het project is om het verleden levend te houden door bij elk wit kruis op de dodenakker een foto van het gezicht van degene die er begraven ligt te plaatsen.

De Fields of Honor Foundation streeft ernaar om zoveel mogelijk van de ruim 8.000 militairen die in Margraten begraven liggen ‘een gezicht’ te geven. Net als de 1722 soldaten, wier lichamen nooit gevonden zijn, maar wel worden herdacht op de Muur der Vermisten. 

Het is niet de bedoeling om de foto's permanent bij de graven te plaatsen. ‘Nee, dan gaat het speciale er mogelijk van af’, zegt Vonk. ‘Bovendien willen we alle gesneuvelde soldaten gelijkwaardig herdenken, ook diegenen van wie we nog geen foto hebben gevonden. En er is ook een praktisch bezwaar, de grasmaaiers moeten in de zomer hun werk kunnen doen.’

Sebastiaan Vonk is onder de indruk van het feit dat veel Limburgers zich verantwoordelijk voelen voor het onderhoud van de graven en dat er zelfs een wachtlijst is. ‘Maar ik geef dan weleens de tip om te kijken naar andere Amerikaanse militaire begraafplaatsen. In Henri-Chapelle bijvoorbeeld zijn er nog heel wat graven die niet geadopteerd zijn. Dat is vlakbij, net over de grens. En het gaat om hetzelfde principe.’

Hij kijkt tevreden terug op de evenementen rondom 75 jaar bevrijding van Zuid-Limburg. ‘Als je ziet hoe ook jongeren grote belangstelling tonen voor wat er allemaal gebeurd is. Dat is heel positief. En ons initiatief om de soldaten zoveel mogelijk een gezicht te geven, heeft zeker geholpen om die belangstelling aan te wakkeren. Het spreekt dan meer tot de verbeelding, de soldaten krijgen zo meer een verhaal."

Vonk is in elk geval blij dat de belangstelling onverminderd groot blijft. ‘Alleen zijn er door corona de laatste twee jaar natuurlijk minder bezoekers geweest hier in Margraten. Zeker ook minder Amerikanen. De begraafplaats is ook bepaalde perioden gesloten geweest. Maar als straks weer alles kan – en ook het nieuwe bezoekerscentrum open is - dan verwacht ik dat de toestroom weer als vanouds zal zijn. Je moet ervoor oppassen om er een 'leuke locatie' van te maken, want uiteindelijk gaat het om een zwarte bladzijde in onze geschiedenis. Je komt hier niet voor een gezellige middag. Maar wel om stil te staan bij het belang van onze vrijheden.’

Tekst: Jo Cortenraedt