Deze audioverhalen zijn onderdeel van de Herdenkingswandeling 'Om niet te vergeten' 1. De route gaat vanuit Wittem in zuidelijke richting door het Wachelerbos, naar Mechelen, Wahlwiller, Partij en weer terug naar Wittem. Onderweg kom je langs verschillende monumenten en gedenkplaquettes. De fragmenten vertellen het verhaal erachter.
Audioverhalen Herdenkingswandeling 1 Gulpen-Wittem
De titel van het beeld is ‘Den gevallene’. Met dit beeld herdenken we 22 militairen, twee burgers en 19 verzetsmensen die door oorlog of verzet zijn omgekomen. Op de zijkanten van het voetstuk zijn hun namen te lezen. Luister eens naar het verhaal.
In de nacht van 27 op 28 april 1944 voeren 144 Britse bommenwerpers een aanval uit op het grote spoorwegemplacement bij Montzen in België. De formatie wordt onderschept door Duitse jagers die 15 toestellen neerschieten. Een van de toestellen, een Halifax bommenwerper van de Royal Canadian Air Force, stort neer in Cartils. Vier Canadese bemanningsleden komen om. Met deze plaquette worden de bemanningsleden herdacht.
Na vijf angstige dagen wordt Eys op zaterdag 16 september bevrijd. Al op dinsdag slaan de eerste granaten in. Dit is het teken voor jong en oud om naar de twee reusachtige schuilkelders te gaan, die door de bewoners van Eys in de heuvels zijn uitgehouwen. Daar leven ze vier dagen en nachten, voordat de bevrijders komen.
Mijnwerkers uit de omgeving pakken zich samen om een groeve uit te graven die als schuilplaats dient voor de inwoners van Eys. Onder deze Lourdesgrot aan de Sint Agathastraat bevindt zich de ingang van een schuilkelder.
Je staat bovenop een strategische heuvel. Van hieruit kijk je zo’n 50 km ver naar Duitsland. Nu ligt het er rustig en vredig bij. Dat was in 1944 en 1945 wel anders. Toen keek je uit op een van de grootste Europese slagvelden. In vier maanden hebben hier meer dan 60.000 Amerikanen en 48.000 Duitsers het leven gelaten. Het was een waar slachtveld. Luister maar naar dit verhaal.
Dit is het verhaal van Robert Haws uit Virginia, soldaat uit de 30th Infantry Division die in september 1944 het zuidelijke deel van Limburg bevrijdt.
Eindelijk nadert de bevrijding. In Wijlre wordt illegaal 70 hectoliter zwaar bier gebrouwen om het bevrijdingsfeest te vieren. Maar helaas, met de terugtocht van Duitse troepen, verplaatst het gevecht zich naar deze omgeving. Toch leverde Brand Bier onverwacht een bijdrage aan de geallieerde eindoverwinning. Luister maar!
Ook in Wijlre is tijdens de oorlog veel schade ontstaan en zijn veel inwoners gesneuveld. Deze plaquette herinnert aan die zware tijd.
Dit ‘Joods monument’ is ontworpen door de Maastrichtse Appie Drielsma. Het is zijn hommage aan de plek waar hij als joods jongetje de laatste periode van de oorlog was ondergedoken.
Op deze plek werd in 1823 een synagoge gebouwd voor de joden die zich sinds het midden van de achttiende eeuw in Gulpen vestigden. Van de synagoge aan de Kiebeukel die voor de oorlog al in slechte staat was, was na de oorlog alleen het entreegedeelte nog gedeeltelijk intact.
Als kapelaan van Gulpen richtte Leon Marie Hubert Penders een verzetsafdeling op. Hij bracht onderduikers onder en onderhield een pilotenlijn waarmee Engelse en Amerikaanse piloten vanuit het noorden van Nederland werden doorgesluisd naar het vrije deel van Frankrijk. Dit is zijn verhaal.
Gulpen wordt op 13 september 1944 bevrijd, maar de oorlog is nog lang niet voorbij. Luister maar naar dit fragment.
Deze plaquette herdenkt de noodlottige vlucht van de 20-jarige Amerikaanse piloot James Jeter. Zijn Mustang is de laatste van negen vliegtuigen die tijdens de oorlog in de gemeente Gulpen-Wittem neerstorten.
