De Sint-Pauluskerk, een stukje geschiedenis
De bouw van de huidige St. Pauluskerk Vaals van 1892-1893. Toen het kerkgebouw uit 1833 te klein werd wendde het kerkbestuur zich tot de bisschop met het verzoek om een nieuwe kerk te mogen bouwen. Op 20 februari 1890 gaf de bisschop van Roermond (mgr. Fr. Boermans) de goedkeuring voor de bouw op een terrein langs de Kerkstraat/ Linden-straat.
Voor het ontwerp van de nieuwe kerk werd de architect J. Kayser uit Maastricht aangetrokken. Op 9 mei 1892 vond de eerstesteenlegging plaats namens de bisschop door deken van Oppen. Op 4 augustus 1893 werd het kruis op de kerktoren gehesen en op zondag 20 augustus vond de doop van de drie kerkklokken plaats. Op dinsdag 24 oktober 1893 werd de kerk geconsacreerd door bisschop Mgr. Fr. Boermans.
Neogotische Kruisbasiliek
De kerk is een neogotische kruisbasiliek: een hoge middenbeuk (20 meter) en aan beide zijden een lagere zijbeuk, afgescheiden door een rij kolommen. De middenbeuk van het rechthoekige gebouw wordt afgesloten door een driezijdige uitbouw (priesterkoor).
Bij het in gebruik nemen van de nieuwe kerk kwam feitelijk een einde aan de merkwaardige situatie, dat de middeleeuwse kerktoren van de katholieke kerk gelijktijdig werd gebruikt door twee christelijke kerken: in 1669/1671 had de Nederduitse gereformeerde gemeente haar nieuwe kerk tegen de noordgevel van de katholieke kerktoren gebouwd (simultaan gebruik).
De toren is 63 meter hoog en het kruis 6 meter. De kleine Angelustoren is 15 meter hoog en herbergt het doopklokje uit 1834.
Pronkstuk van de St. Pauluskerk is het Hoofdaltaar
In de retabels van links naar rechts is afgebeeld het offer van Melchisedech, het offer van Abraham die zijn zoon Isaac wil offeren en het Laatste Avondmaal; vervolgens de bruiloft van Kana, de mannaregen in de woestijn en het paasmaal van de Joden vlak vóór de uittocht uit Egypte.
Het eikenhouten gepolychromeerde altaar werd vervaardigd in atelier Houtermans te Roermond ( omstreeks 1893). Het offeraltaar werd door het timmerbedrijf Ulrich Prange gemaakt naar een ontwerp van de Vaalser kunstenaar Franz Griesenbrock. Het corpus (in keramiek) is eveneens van zijn hand.
De glas-in-lood ramen bij het hoofdaltaar
twee ramen werden geschonken door de dames Henriëtte en Pauline Tyrell en hun broer Heinrich (kosten 3000 Mark), ontworpen door G.J. Bentz en vervaardigd in de Königliche Bayerische Glasmalerei Zettler in München. Het derde (middelste) werd geschonken door een onbekende (1700 Mark). In 1901 werden de resterende twee ramen op het priesterkoor aangeschaft uit giften van de parochianen.
Het glas-in-lood-tableau: 'De Kruisafneming van Christus'
Achter in de kerk bij de opgang naar het oksaal het glas-in-lood-tableau: De Kruisafneming van Christus. Naar P. Rubens en geschilderd door de Vaalser kunstschilder Franz Griesenbrock en vervaardigd in atelier ‘Joelle d’Alsace’ te Lanaeken.
De Klokken
In augustus 1893 worden door klokkengieterij F. Otto te Hemelingen-Bremen (Dld) de drie grote klokken in de toren geplaatst. De klokken wegen resp. 1300, 750 en 410 kg. en zijn gegoten in een legering van 78% koper en 22% tin inclusief de armaturen voor een bedrag van 6000 Mark.
Restauraties
Doordat de St. Pauluskerk vlak naast de Kerkstraat ligt, is zij extra gevoelig voor de invloeden van het verkeer. Kwamen in 1892/93 hoogstens paard en wagen door de straat, het toenemende verkeer van auto’s, toeristentouringcars en zware trailers voor de bevoorrading van de winkels, vormden een ware aanslag op de stabiliteit van het kerkgebouw, waardoor de muur aan de bovenkant een uitzetting kende van 10 centimeter. Trekstangen hebben dit probleem geneutraliseerd. Er vonden al diverse grote restauraties plaats.
