Kasteel Borgharen ligt ten noorden van Maastricht, direct aan de Maas. Het complex bestaat uit het hoofdgebouw, de voorburcht, een omgrachting en een kasteelhoeve. De oorsprong gaat terug tot de dertiende eeuw, toen het geslacht Van Haren hier een versterkte woontoren bezat.
Deze bouw werd later uitgebreid met wallen en een volledige burchtstructuur. In de veertiende en de vijftiende eeuw werd het kasteel meerdere keren verwoest en heropgebouwd, onder meer tijdens regionale machtsconflicten.
In de late middeleeuwen kwam Borgharen via vererving in handen van de families Van Hamal van Elderen en later de Scheiffart van Merode. Zij herbouwden het kasteel en ontwikkelden het tot een adellijk woonhuis. In 1647 werd het gekocht door Philibert d’Isendoorn à Blois. Deze familie reorganiseerde het domein en verplaatste agrarische functies naar een afzonderlijke hoeve, die vandaag nog deel uitmaakt van het kasteelensemble.
In de achttiende eeuw werd het kasteel grondig aangepast. Het kreeg de kenmerken van een statige buitenplaats, met een vernieuwd interieur in Lodewijk XVI-stijl naar ontwerp van de Maastrichtse architect Matthias Soiron.
De negentiende eeuw bracht nieuwe wijzigingen onder Raphaël de Selys-Longchamps. Hij gaf de hoeve een neogotisch karakter en liet delen van het complex moderniseren, terwijl de historische kern behouden bleef.
Na het overlijden van de laatste adellijke eigenaar aan het begin van de twintigste eeuw raakte het kasteel langzaam in verval. De inboedel werd verkocht en grote delen van het complex kwamen leeg te staan. In de tweede helft van de eeuw ging de staat van het gebouw verder achteruit door gebrek aan onderhoud.
Sinds 2014 is Kasteel Borgharen particulier eigendom van Ronny & Amal Bessems en wordt het gerestaureerd in samenwerking met vrijwilligers en erfgoedspecialisten. De focus ligt op behoud van het historische karakter, herstel van de bouwkundige elementen en het terugbrengen van de oude structuur van het domein.
De kasteelhoeve is inmiddels grotendeels hersteld en wordt gebruikt als gastenverblijf. Het hoofdgebouw en de voorburcht zijn rijksmonumenten en vormen samen een van de best herkenbare kasteelensembles in het Maasdal.
Kasteel Borgharen laat je duidelijk zien hoe een Limburgs kasteel zich ontwikkelde: van middeleeuwse vesting tot adellijk buitenverblijf en uiteindelijk tot een erfgoedlocatie in restauratie. De ligging aan de Maas, de architectonische gelaagdheid en de continue bewoningsgeschiedenis maken het tot een waardevol onderdeel van het culturele landschap van Zuid-Limburg.
