Een klein stukje geschiedenis
Rond 1800 werden delen van dit gebied ontgonnen voor de landbouw en veeteelt. Ruim een eeuw later, in 1912 kreeg het gebied een nieuwe bestemming en werd steenkolenmijn Oranje-Nassau IV in gebruik genomen. Deze mijn blijft ruim een halve eeuw in bedrijf en wordt in 1968 gesloten.
De zilverzandgroeve Heksenberg bestaat sinds de jaren ‘20 van de vorige eeuw en lag deels onder wat nu de steenberg is en deels in wat nu de Noordplas is. Nieuwe concessies voor de winning van zilverzand werden hier niet gegeven, vanwege de aanwezigheid van een waterwingebied voor de Oranje-Nassau IV. Dit veranderde echter toen de mijnsluitingen bekend werden gemaakt…
Werkgelegenheidscompensatie
Groeve Heksenberg werd aangewezen als speciaal project, om het verlies aan werkgelegenheid door de sluiting van de mijnen op te vangen. De huidige Sibelco-groeve hoort dus thuis in het rijtje van DAF (nu Nedcar), ABP/APG, DSM en CBS.
Oorspronkelijk was een ontgrondingsvergunning voor 200 ha afgegeven (1968), inclusief het gebied met de steenberg van de Oranje-Nassau IV. Later is dit teruggebracht tot ongeveer 100 ha (2001), waarin de steenberg niet is opgenomen.
De graafwerkzaamheden in de Zuidplas zijn intussen afgerond en de groeve is medio 2021 op basis van het eindplan overgedragen aan Natuurmonumenten en de gemeente Heerlen. De graafwerkzaamheden in de Centrale Plas en in de Noordplas gaan nog door tot in ieder geval 2032.
Het eindplan dat bij een ontgrondingsvergunning hoort, bevat afspraken over de manier waarop een groeve na afronding van de graafwerkzaamheden wordt opgeleverd en overgedragen aan de nieuwe eigenaar. In het geval van de Sibelco-groeve wordt het gehele terrein ingericht als natuurgebied, aangevuld met paden en uitkijkpunten.
Zo was het mogelijk om het Rondje Groeves langs de Zuidplas te leiden en een prachtig uitzichtpunt in te richten!
Weet jij wat er allemaal van zilverzand wordt gemaakt?
Zilverzand kent vele toepassingen. Zo wordt het gebruikt voor de productie van:
- glas, van vlak glas tot hol glas, technisch glas en glaswol;
- gieterijen en precisiegietvormen;
- keramiek, van serviezen tot specialismen zoals tanden en kunstheupen;
- meststoffen en farmaceutische bereidingen;
- schuurmiddelen, anti-slipmiddelen, slijp- en polijstmiddelen;
- metselspecie, sierpleister en tegellijm;
- waterfilters, golf- en sportterreinen;
- putboringen, remzand en boorzand;
- sierstenen, bakstenen en dakplaten;
- wegenasfalt en bitumineuze dakrollen;
- bindmiddelen;
- vulstoffen;
- kristal, optische vezels en glasvezel;
- elektronische toepassingen en halfgeleiders;
- papier en wasmiddelen;
- verven, kunststoffen, polymeren en siliconen.
