Op een strategisch punt op de Sint-Pietersberg ligt Fort Sint Pieter. Nadat de Franse Lodewijk XIV in de 17e eeuw Maastricht veroverde, werd het pijnlijk duidelijk dat de Sint-Pietersberg van groot strategisch belang was voor de verdediging van de stad.
Daarop werd ruim driehonderd jaar geleden het indrukwekkende Fort Sint Pieter gebouwd, dit om Maastricht vanuit het zuiden te kunnen verdedigen. Het was stadscommandant Daniël Wolf van Dopff die een vijfhoekig fort met twaalf geschutsopstellingen liet bouwen.
Van mergel en baksteen werd het opgetrokken, met in het fort allerlei gangen (galerijen en kazematten) en ruimtes, bijvoorbeeld voor de opslag van munitie. Toch lukte het de Fransen in 1794 weer om het fort te veroveren.
Ze schoten vanuit een dode hoek en wisten zo helemaal tot in de mergelgroeves door te dringen. Van de ontploffingen die ze daar hebben veroorzaakt in een poging het fort compleet te verwoesten, zie je nu nog de sporen.
Uiteindelijk was de verwoesting toch mislukt, maar de ondergrondse explosies deden het fort geen goed. In het begin van de 19e eeuw werd het, aangemoedigd door het oprukken van de legers van Napoleon, gerenoveerd en gemoderniseerd.
Na 1867 verloor het fort de militaire functie en werd het uiteindelijk overgedragen aan Natuurmonumenten. Zij beheren het omringende natuurgebied, de Sint-Pietersberg en ook het fort.
Het fort biedt een ideale leefomgeving voor muurplanten, zeldzame vlinders en het is een overwinteringsplek voor vleermuizen. Dagelijks zijn er rondleidingen in het fort en in de mergelgroeves die eronder liggen.
